Ponosni na našu istoriju

│ Izvor: BKC Novi Sad │ Četvrtak, 25.11.2021. │

Kako je to i tradicija, 25. novembra, na dan Velike narodne skupštine Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena, u Novom Sadu su, na spomen-ploču na zgradi na Trgu slobode, di je 25. novembra 1918. godine održana Velikna narodna skupština, položeni su vinci.

U ime Novog Sada vinac su položili Miloš Vučević, gradonačelnik, Jelena Marinković Radomirović, pridsidnica Skupštine Novog Sada, a vince su položili dr Suzana Kujundžić Ostojić, pridsidnica Nacionalnog savita bunjevačke nacionalne manjine, te pridstavnici Saveza potomaka ratnika Srbije od 1912. do 1920. godine i Saveza bačkih Bunjevaca.

– Odluka doneta 25. novembra 1918. godine je prominila tok istorije u pravom smiru, zafaljujuć mudrom i ispravnom razmišljanju naši pridaka. Ponosni smo na našu istoriju, čuvamo je i smatramo da još više tribamo radit na kulturi sićanja – kazo je, izmed ostalog, Vučević.

Dr Suzana Kujundžić Ostojić, pridsidnica NSBNM, ističe da se ovog datuma moramo sićat.

– Imali smo 84 delegata, a tad smo bili najveća nacionalna manjina koja je dala podršku prisajedinjenju Vojvodine Srbiji. Posli 103 godine Bunjevci i dalje postoje na ovim prostorima i ponosni su na taj trenutak, na tu odluku i na 1918. godinu. Danas smo, posli dosta problema, opet na tragu na kojem su bili naši stari.

Video prilog: BKC Novi Sad

FOTOGRAFIJE

BUNJEVAČKA ZAJEDNICA OBILUŽILA NACIONALNI PRAZNIK

Velika narodna skupština – zajednički ponos

│ Izvor: BMC │ Četvrtak, 25.11.2021. │

Bunjevačka zajednica je i ove godine, na dostojanstven način, obilužila jedan od četri nacionalna praznika „Dan Velike narodne skupštine Srba, Bunjevaca i ostalih slovena“. Kroz svečanu akademiju prisutni su mogli da se podsite slavni događaja iz 1918. godine, ali i puta kojim su Bunjevci išli, i na kome su, prilazeći brojne pripreke, i danas ostali.

Prema ričima dr Suzane Kujundžić Ostojić, pridsidnice Nacionalnog savita bunjevačke nacionalne manjine, bio je to veliki istorijski datum kada su se Srbi, Bunjevci i ostali slovenski narodi izborili za samostalnost i čuvanje sopstvenog identiteta – bio je to dan kada su Bunjevci odabrali budućnost i put.

– Naši 84 delegata, na čelu sa Blaškom Rajićem, bili su deo građenja jednog drugačijeg svita, na temeljima krvavi ratišta Prvog svitskog rata i jedne epske pobide srpske vojske. Nama, generacijama koje su došle posle ovi događaja ostaje na ponos što živimo u državi koja je, koliko god to bilo teško i koliko god to koštalo, uspila i znala da sačuva svoje granice. Ostaje nam dug prima velikanima tog vrimena i obaveza da njihovu ideju i žrtvu ne izneverimo, ostaje nam da razvijamo sve ono što smo dobili, slobodu ponajviše – divanila je pridsidnica NSBNM, te se osvrnila na Bunjevce:

– Od tog sjajnog datuma, kada smo bili ravnopravni sa svima ostalima, do danas smo prošli dugačak put. Iskušenja za Bunjevce su tek slidila. Formiranje države na idejama jedinstva donose situaciju da su prava Bunjevaca „mrtvo slovo na papiru“. Nastupa vrime naredbe iz 1945. godine koja Bunjevce i sve što je bunjevačko – briše.

Nakon 103 godine, ostaje zaključak da se identitet ne briše tako lako.

– Evo nas i danas ovde kako se borimo za sebe, srićom i zafalnošću, ne sami. Danas smo u Subatici, gde smo, nuz zalaganje gradonačelnika Bakića, nuz podršku skoro cile gradske skupštine, dobili pravo uvođenja bunjevačkog jezika u službenu upotribu. Uzdignute glave iđemo dalje, vrime je pokazalo da hrabre i uporne srića uvek prati.

Stevan Bakić se podsitio vrimena iz 1918. godine, i naveo da je čuvanje sićanja na Veliku narodnu skupštinu jedinstven primer da jedna manjinska zajednica odredi dan ujedinjenja sa Srbijom za svoj nacionalni praznik.

– Velika narodna skupština je naš zajednički ponos i događaj kojem su Bunjevci dali nemerljiv doprinos. Posebno isticanje Bunjevaca bila je posledica ogromnog zalaganja bunjevačke zajednice, naročito u Subotici, da se do kraja ostvari veliko delo oslobođenja i ujedinjenja. Ključan doprinos dao je Blaško Rajić, podržao je ideju Jaše Tomića da se Bačka, Banat i Baranja ujedine sa Srbijom, i tada je jasno određeno: „Bićemo jedni, svoji i nerazdvojni“. Tako je ostalo do danas, ali ne bez istorijskih lutanja i potresa. Dugo za Bunjevce nije bilo zasluženih plodova oslobođenja i ujedinenja. U savremenoj Srbiji se vraćamo na zdrave osnove, slavimo ponovo istinske praznike naše ustavotvornosti i identiteta, kao i one koji su nam zajednički sa bratskim narodima. To svedočimo i prema bunjevačkoj kulturi, informisanju, naročito obrazovanju, a ove godine smo dostigli vrhunac kroz odluku da bunjevački jezik bude jedan o četiri jezika u službenoj upotrebi u Subotici.

U ime Pokrajinske vlade nacionalni praznik Bunjevcima čestitala je Dragana Milošević, pokrajinski sekretar za kulturu, javno informisanje i odnose s virskim zajednicama. Ona se osvrnila na burne i prilomne događaje iz novembra 1918. godine, te istakla duboko poštovanje prema Bunjevcima:

– Bunjevci su imali veliku ulogu u definisanju načela slobode, ravnopravnosti i prosperiteta, za načela koja su bila temelj svih odluka Velike narodne skupštine. Naša zahvalnost zbog toga mora da bude i velika i večna.

Kroz odluke Velike narodne skupštine bila je sažeta vekovna borba srpskog i bunjevačkog naroda, kao i svih drugih naroda u nekadašnjoj Austro-ugarskoj za svoj identitet, pa i svoju budućnost.

– U toj borbi niko kao vi Bunjevci, koji ste i posle Velike narodne skupštine, a posebno posle Drugog svetskog rata, bili izloženi čak i brutalnim institucionalnim pritiscima da se odreknete sami sebe, nije pokazao toliko istrajnosti, toliko ponosa, toliko ljubavi prema svojim korenima i svom narodnom biću i, najzad, toliko lojalnosti prema našoj zajedničkoj državi Srbiji – naglasila je pokrajinska sekretarka.

Prilikom proslave nacionalnog praznika Bunjevaca pridstavljena je i knjiga prof. dr Saše Markovića „Bunjevci u procepu stvaranja nacionalnog identiteta“. Autor je istako kako je Velika narodna skupština bila svojevrstan prilom za srpski i bunjevački narod.

– Takve odluke mogu doneti samo zreli narodi koji razumeju vreme i sitaciju u kojoj žive, te odluke ni danas ne mogu da se pobiju sa bilo kog aspekta uvažavanja humanih, demokratskih i kulturnih vrednosti koje dominiraju našom civilizacijom. Donošenje Dekreta iz 1945. godine je jedan anti-istorijski i anti-human čin, a priča o Bunjevcima je priča o brojnim izazovima sa kojim su se susretali, do danas, kada opet mogu da slobodno govore o svom identitetu. Srbi su i 1918. godine pokazali da su neostrašćeni i da uvažavaju druge nacije, Bunjevci su im se u tome pridružili, pa su i zajednički delili sudbinu i stradanja, samo zbog želje da ostanu na putu razvoja sopstvenog identieta.

Govorili su i recenzenti knjige, prof. dr Slobodan Orlović, profesor Pravnog fakulteta u Novom Sadu, i dr Milan Micić, generalni sekretar Matice srpske, pomoćnik u Sekretarijatu za kulturu i informisanje.

Prof. dr Orlović je istakao identitet kao najveće blago jedne nacionalne zajednice, ali i kao najslađi i najveći plen asimilatora.

– Bunjevci su bili silno izloženi tom asimilatorskom procesu, ali su uspeli da se odupru, jer nisu bili sami. Dragi Bunjevci, želim vam da istrajete u nastojanju da budete i ostanete ono što jeste, posebna nacionalna zajednica u vašoj i našoj Srbiji, te očekujem da Skupština Vojvodine konačno prihvati inicijativu za poništavanje sramnog asimilatorskog akta koji je za cilj imao ništa drugo nego nestanak Bunjevaca.

Dr Micić je naglasio da postoje momenti kada se istorija snažno i moćno oglasi, tako da zaprepasti savrimenike koji prisustvuju toj pojavi istorije, a takav datum je upravo 25. novembar 1918. godine.

– Bunjevci su se tada, zajedno sa Srbima i ostalim Slovenima, moćno oglasili pred licem istorije, dali su glas o sebi, o svom identitetu, biću, kulturi i istorijskom sećanju. Kada su Dekretom Bunjevci ukinuti, samo je mali korak nedostajao da oni od zabranjenog postanu zaboravljeni narod. Sve je to zaustavljeno na vratima bunjevačkih kuća, jer je unutar bunjevačkih porodica sačuvan identitet, kao i jezik, kultura... Pozitivne posledice odluke vezane za bunjevački jezik, tek treba da vidimo.

Svečanoj akademiji prisustvovali su i Bojan Šoralov - načelnik Severnobačkog okruga, Milimir Vujadinović - narodni poslanik, ko i pridstavnici brojni ustanova i udruženja.

U kulturno-umitničkom dilu programa nastupio je hor Srpskog kulturnog centra „Sveti Sava” i vokalni solisti Tamara Babić i Marko Križanović.

FOTOGRAFIJE

Svečano pridavanje u somborskom „Bunjevačkom kolu“

│ Izvor: UG „Bunjevačko kolo” Sombor │ Četvrtak, 25.11.2021. │

U utorak, 23. novembra, u ispunjenoj Velikoj Sali zdanja Županije u Somboru, održano je, u organizaciji somborskog „Bunjevačkog kola“, svečano pridavanje povodom 300-godišnjice rođenja prvog somborskog gradonačelnika, Bunjevca Martina Parčetića, i povodom 103. godišnjice održavanja Velike narodne skupštine u Novom Sadu. Pridavači su bili istoričar prof. dr Saša Marković, dekan Pedagoškog fakulteta u Somboru, i zavičajni istoričar i publicista Milan Stepanović.

O životu i delu prvog somborskog gradonačelnika Martina Parčetića (1721-1789) govorio je Milan Stepanović, naglasivši ulogu koju je ovaj mladi somborski graničarski konjički zastavnik imo u procesu sticanja statusa slobodnog i kraljevskog grada Sombora, čije je izaslanstvo pridvodio u prigovorima na carskom dvoru u Beču, između 1745. i 1748. godine. Stepanović je rekao da je imenovanje Parčetića na čelo somborskog izaslanstva pridstavljao srićan odabir i da je upravo on na svojim plećima pono i najveći teret troipogodišnje borbe za elibertaciju Sombora. Zafaljujući njegovom diplomatskom umeću, ali i rišenosti i odlučnosti da sprovede u dilo zamisao svoji sugrađana, Sombor je uspio u svojoj namiri i Somborci su 1749. g. stali na prag građanskog društva, a njihov grad je, svega godinu posle Novog Sada, posto slobodan i kraljevski. Prilikom prvi izbora za gradska pridstavnička i izvršna tila 27-godišnji Martin Parčetić izabran je, krajem aprila 1749. godine, za prvog somborskog velikog sudiju (gradonačelnika u današnjem smislu te dužnosti). Stepanović je u svom izlaganju govorio i o nobilitaciji Martina Parčetića, koji je 1753. godine, odlukom carice i kraljice Marije Terezije, dobio titulu plemića, zbog svoji ratni i civilni zasluga. Svoje izlaganje Stepanović je završio zaključkom da značaj i nemerljive zasluge Martina Parčetića ni do danas u somborskoj istoriografiji i svisti Somboraca nisu potpuno i do kraja pripoznate, ko i da se Sombor, ko grad, sve do sada, ni jednim gestom nije odužio jednom od svoji utemeljitelja i svom prvom gradonačelniku (među 330 somborskih ulica danas nijedna ne nosi njegovo ime, nigde ne postoji ni memorijalni natpis ili ploča o njemu, a o spomeniku da i ne govorimo). Ipak, ime Martina Parčetića, prvog somborskog gradonačelnika, konstatovo je Stepanović, ostaje zapisano u istoriji grada da jasno svidoči o njegovom velikom političkom podvigu i ključnom značaju njegovi aktivnosti za nastanak građanskog Sombora.

Prof. dr Saša Marković u svom izlaganju načinio je genezu srpsko-bunjevački odnosa i bliske političke saradnje u godinama koje su prithodile Prvom svitskom ratu, a definiso je i zajedničke nacionalne interese koji su pridstavljali sponu te saradnje, posebnu imajući u vidu izloženost oba etnikuma nasilnoj mađarizaciji i nacionalnoj obespravljenosti, vidno izraženim s kraja 19. i s početka 20. stoleća. Prof. Marković je govorio i o novembarskim danima 1918. godine u Somboru, te o zajedničkoj političkoj akciji putem Mesnog narodnog veća Srba i Bunjevaca, kao i političkim osobenostima te saradnje u vrime priprema za Veliku narodnu skupštinu u Novom Sadu. Govoreći o ovom događaju, prof. Marković je objasnio zašto je suštinska bila odluka bački Bunjevaca da u novu zajedničku državu Južni Slovena ne stupe preko Narodnog vijeća Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu, već putem neposrednog prisajedinjenja Bačke, Baranje i Banata Kraljevini Srbiji, kao jednoj od pobednica Velikog rata, sa nesumnjivim ugledom i velikom podrškom zapadni saveznika, pre svega SAD i Francuske.

Tokom predavanja konferansije Ružica Parčetić pročitala je odlomke iz pisama Martina Parčetića, upućeni iz Beča svojim sugrađanima 1746. i 1747. godine, a pisane bunjevačkim narodnim govorom, ko i tekst zajedničkog proglasa Mesnog narodnog veća Srba i Bunjevaca u Somboru svojim sunarodnicima, od 5. novembra 1918. godine.

Svečanost je oplemenio nastup pivački grupa „Varošani“ i „Varošanke“ GKUD „Ravangrad“.

Projekat je podržo grad Sombor, po konkursu za NM.

FOTOGRAFIJE