Izvor: Bunjevački Media Centar   Utorak, 13.11.2018.

U prostorijama Bunjevačke matice, 10. novembra održana je istorijska tribina: „Žene za istoriju: Bunjevke i Srpkinje” u okviru obilužavanja manifestacije „Braća uvek i uvik zajedno“. Pridsidnik Bunjevačke matice Veljko Vojnić otvorio je tribinu i podsitio da je prija 100 godina, sedam hrabri i obrazovani žena dobilo pravo glasa na Velikoj narodnoj skupštini Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena koja je održana u Novom Sadu 25. novembra 1918. godine, kada su poslanici i poslanice glasali za prisajedinjenje Bačke, Baranje, Banata i Srema Kraljevini Srbiji.

Rič je o Milici Tomić iz Novog Sada, Mari K. Jovanović iz Pančeva, Katici Rajčić, Olgi Stanković, Anastaziji-Tazi Manojlović, Mari Malagurski  i Magdaleni Mandi Sudarević, sve iz Subotice.

„Ovi pet Bunjevki i Srpkinja iz Subotice koje su učestvovale 25. novembra 1918. godine na Velikoj narodnoj skupštini Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena koja je održana u Novom Sadu ostale su zaboravljene, neistražene, o njihovim životima se malo zna, a reč je o pet žena koje su bile političarke, književnice i humanitarke. Bunjevačka matica u poslednjih godinu dana se bavi aktivnijim istraživanjem o značaju ovih žena i tribina : Žene za istoriju: Bunjevke i Srpkinje trebalo bi da nam pokaže ko su bile Subotičanke koje su imale pravo glasa, kada većina žena u Evropi nije”, kazao je pridsidnik Bunjevačke Matice, Veljko Vojnić.

O značaju i ulozi Bunjevaca i tim novembarskim danima, kao i samim ženama divanili su: Mijo Mandić istraživač bunjevačke istorije i kulture i Sandra Iršević, doktorantkinja na FMK „Singidunum”, koja istraživa značaj Bunjevki.

„25. novembra 1918. godine, sazvana je Velika narodna skupština Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena u Baranji, Bačkoj i Banatu, koja je proglasila prisajedinjenje ovih regiona Kraljevini Srbiji. Na skupštini je bilo ukupno 757 delegata, od kojih 578 Srba, 84 Bunjevca, 62 Slovaka, 21 Rusin, 6 Nemaca, 3 Šokca, 2 Hrvata i 1 Mađar. Među delegatima je bilo sedam žena. Petar Pekić u svojoj istoriji oslobođenja Vojvodine piše: Videći kako se ruši Monarhija svi su Bunjevci i Srbi rodoljubi tako dakle osićali, da je došlo vrime, da se i među njima pokrene snažna akcija za svoje oslobođenje. U svim rodoljubivim domovima su održavani sastanci i dogovori o tome da se počne u svrhu zajedničkog istupa Bunjevaca i Srba protiv poraženih tlačitelja svoga naroda. Ne samo borbeni rodoljubi nego i naše svesne Bunjevke su davale poleta našemu narodu, da se nađe složan i jednodušan u tim najvećim trenucima naše novije historije. Naročitu su agilnost u tom pogledu pokazale Kata Prćić, Mara Malagurski, Manda Sudarević, Olga Stanković i druge naše vrle rodoljupke”, kazao je pridsidnik Odbora za istoriju Bunjevačke matice Mijo Mandić.

Doktorantkinja na Fakultetu za medije i komunikacije „Singidunum“, Sandra Iršević i pridsidnica Odbora za informisanje u Bunjevačkoj matici, koja je pridstavila dio svog istraživačkog rada o ženama koje su prije sto godina na trenutak dobile pravo glasa, osvrnila se i na značaj emancipacije Bunjevki i razvoj prvog talasa feminizma.

„Emancipacija žena na današnjem prostoru Vojvodine i Srbije počela je još krajem XVIII i početkom XIX veka. Ako bi uporedili kakav je bio položaj žena u tadašnjoj Vojvodini i Srbiji sa položajem žena u evropskim zemljama mogu da zaključim da je menjan na bolje. Bunjevke i Srpkinje 25. novembra 1918. godine koje su učestvovale na Velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu dobile su pravo glasa, ali samo tada. Žene su kroz istoriju stalno vodile borbu za ostvarivanje svojih prava, stim da su pripadnice manjina vodile dvostruku borbu i to: za ostvarivanje osnovnih ljudskih prava, prava na rad i maternji jezik. Malo se zna da su Bunjevke i Srpkinje zajedno bile politički angažovane 1918. godine kada se stvarala Kraljevi Srba, Hrvata i Slovenaca. Istražuje se taj istorijski trenutak, ali Subotičanke su ostale neistražene, samo se spomenu prilikom obeležavanja 25. novembra Dana Velike narodne skupštine koji je jedan od četiri nacionalna praznika bunjevačke nacionalne manjine u Srbiji. Po nekima od njih je nazvana ulica ili trg, ali uglavnom o drugima je teško pronaći bilo kakva obeležja. Reč je pravim pionirkama kada govorimo o učešću u političkom životu, kulturnom, humanitarnom i njihovom uspehu je prethodila teška borba, a ostavile su uticaj ne samo na Suboticu nego i današnju Srbiju”, kazala je Sandra Iršević.

Iršević je svaku ženu ponaosob pridstavila i iznela zanimljive detalje iz njevog života. Antun Patarčić je odrecitovo svoju pismu: „Zajedno”.

S. I.

Galerija fotografija